Produkty pszczele – mniej znane propozycje

Mówiąc „produkty pszczele”, pierwszym skojarzeniem jest naturalnie miód. Dla osób, których kontakt z pszczołami kończy się właśnie na tym produkcie, mam dobrą wiadomość – to tylko wierzchołek góry lodowej! W pasiece można znaleźć mnóstwo innych propozycji do wykorzystania, choć nie wszystkie mogą brzmieć apetycznie. Nim jednak przejdę do trzech mniej znanych produktów z ula, kilka informacji na początek.

Prosto z ula – czego próbujemy częściej?

Zgodnie z danymi przedstawionymi w książce Alchemia pszczół (sprawdź jej recenzję tutaj: Alchemia pszczół) największa liczba prac naukowych w ostatnich 10 latach poświęconych produktom pszczelim dotyczyła kolejno:

• miodu (12763),
• propolisu (1249),
• mleczka pszczelego (974),
• wosku (852),
• pierzgi (28).

Choć na liście nie znajdują się inne produkty pszczele, warto wspomnieć jeszcze o pyłku kwiatowym oraz ziołomiodach. Ich ekstrakty znajdziesz w kosmetykach, środkach farmaceutycznych, a nawet w środkach czyszczących. Wiele z nich przyjmowanych jest w postaci tabletek na gardło, syropów, nalewek lub bezpośrednio.

Tutaj ktoś mógłby zadać pytanie: po co mi więcej? Odpowiadam: substancje znajdujące się w mniej znanych produktach pszczelich mogą wspierać inne procesy zachodzące w organizmie człowieka, a za tym być uzupełnieniem tego, co już stosujemy. Dlatego, przejdźmy do rzeczy.

Produkty pszczele czy produkty z ula?

O ile mniej znanym (a raczej rzadziej stosowanym) produktem pszczelim jest jad pszczeli, o tyle kolejne pozycje na liście mogą przyprawić Cię o lekki zawrót głowy – miałam podobnie. Jeżeli nie boisz się eksperymentów, przejdźmy od razu do listy!

Czerw trutowy

Czerw trutowy, czyli stadia rozwoju od jajeczek do postaci poczwarek, może być wykorzystywany na wiele sposobów. Zgodnie z wynikami badań chemicznych, wszystkie postacie czerwiu mają podobny skład i właściwości (biologiczne oraz terapeutyczne). Pozyskiwanie czerwiu z matek lub pszczół robotnic jest mniej opłacalne, niż z czerwiu trutowego, ze względu na ich ważne role w prawidłowym funkcjonowaniu ula. Dodatkowo czerw trutowy ma większą masę w porównaniu z innymi larwami oraz zawiera więcej białka, lipidów i grup sulfhydrylowych. Jeżeli chodzi o pozyskanie ilości larw z jednego ula w sezonie, to wynosi ona kolejno:

• 1000 – 1200 g larw trutowych,
• 500 g larw pszczelich,
• 30 g larw matecznych.

Nie zagłębiając się w temat sposobów pozyskiwania czerwiu trutowego, przejdę do prozdrowotnych właściwości tego pasiecznego „przysmaku”.

Co zawiera czerw trutowy?

• białka,
• aminokwasy,
• węglowodany,
• lipidy,
• enzymy,
• hormony,
• witaminy,
• biopierwiastki,
• niewielkie ilości innych substancji.

Działanie lecznicze:
1. W chorobach nerwowych i psychicznych:

• korzystny wpływ w przypadkach opóźnionego rozwoju umysłowego u dzieci,
• leczenie moczenia nocnego u dzieci (na tle nerwicowym),
• korzystny wpływ w leczeniu zaburzeń nerwowych i somatycznych, depresji i neuroz spowodowanych procesami starzenia,

2. Środek adaptogenny – podwyższa odporność organizmu w przypadku pojawienia się niekorzystnych czynników fizycznych, psychicznych i immunologicznych:

• pomocny w stanach wyczerpania fizycznego i obniżonej aktywności psychicznej,
• chroni przed zakażeniami bakteryjnymi i wirusowymi,
• zalecany sportowcom w celu poprawy sprawności fizycznej i psychicznej, a także zwiększa odporność na zakażenia,
• pomocny w leczeniu pacjentów w podeszłym wieku z obniżoną aktywnością ruchową i psychiczną.

3. Wsparcie leczenia niepłodności u mężczyzn.

4. Pomocny w łagodzeniu skutków okresu przekwitania u kobiet.

5. Leczenie niedożywienia u niemowląt i małych dzieci.

6. Stosowany do leczenia przewlekłych chorób wątroby.

Osyp pszczół

Osyp pszczół lub osyp zimowy to martwe pszczoły spadające w okresie zimowym na dennicę ula. Ten naturalny proces może doprowadzić do śmierci całej rodziny, jednak w większości przypadków nie powoduje większych problemów. Wielkość osypu zależy od wielu czynników, takich jak:

• stan rodziny,
• warunki pogodowe,
• czynniki mechaniczne,
• fizjologiczne starzenie się rodziny,
• ilości pokarmu.

Przyczyną dużego osypu mogą być również choroby, zakażenie roztoczami, bakteriami i grzybami. Jednak do celów leczniczych i kosmetycznych stosować można jedynie pszczoły nienoszące śladów żadnej z chorób. Wysuszony surowiec rozdrabnia się i przechowuje w szczelnych, szklanych naczyniach w chłodnym i suchym miejscu.

Co zawiera suchy osyp pszczół?

• wodę,
• białko,
• wosk i substancje pokrewne,
• chitynę,
• melaninę,
• biopierwiastki (żelazo, cynk, nikiel, miedź, kobalt).

Formy ekstraktów:

• odwary,
• ekstrakty etanolowe,
• ekstrakty uzyskane za pomocą ciekłego CO₂.

Działanie lecznicze:

1. Skuteczne leki stosowanie w rozroście gruczołu krokowego.

2. Leczenie miażdżycy tętnic.

3. Leczenie zaburzeń żołądkowo-jelitowych.

4. Leczenie układu kostno-mięśniowego, np.

• w chorobie reumatyzmie,
• skurczu i naderwaniu mięśni,
• zapaleniu kości i chrząstek.

5. Pozostałe:

• nadciśnienie,
• dusznica bolesna,
• żylaki kończyn dolnych,
• migreny,
• padaczka,
• stany po udarze mózgu.

Barciak większy

Barciak większy (motylica woskowa duża, barciak pszczeli, mol woskowy), obok barciaka mniejszego, jest największym szkodnikiem plastrów pszczelich i suszu woskowego. Należy do drobnych motyli nocnych z rodziny Omacniowatych. Chociaż nie można go jasno sklasyfikować w kategorii produkty pszczele, to jest on ściśle związany z gospodarką pasieczną.

Do celów leczniczych wykorzystuje się larwy barciaka większego. Można zakonserwować larwy poprzez zamrażanie w szczelnym opakowaniu w temperaturze -6 do -10 stopni Celsjusza lub zalanie 70-96% alkoholem etylowym i przechowywanie w chłodnym i ciemnym miejscu.

Co zawiera suchy ekstrakt etanolowy z larw barciaka większego?

• wolne aminokwasy,
• biopierwiastki,
• cukry,
• białka,
• związki purynowe i pirymidynowe,
• kwasy tłuszczowe,
• hormony owadzie (ekdyzony).

Działanie lecznicze:

1. Leczenie chorób sercowo-naczyniowych:

• świeże blizny pozawałowe,
• normalizowanie i obniżanie ciśnienia krwi,
• leczenie dusznicy bolesnej,
• leczy i zapobiega miażdżycy naczyń krwionośnych.

2. Leczenie chorób układu oddechowego.

• choroby górnych dróg oddechowych (gardła, migdałków podniebiennych, tchawicy),
• gruźlica płuc i oskrzeli,
• gruźlica pozapłucna.

3. Leczenie chorób ginekologiczno-położniczych.

4. Działanie adaptogenne.

5. Pozostałe:

• choroby przewodu pokarmowego,
• choroby układu moczowego,
• choroby nowotworowe,
• choroby immunologiczne,
• choroby dermatologiczne,
• zaburzenia tarczycy,
• choroby stawów,
• zakażenia ogólnoustrojowe – także drobnoustojami odpornymi na antybiotyki.

Produkty pszczele – podsumowanie

Wiele produktów pochodzących z ula wykazuje działanie lecznicze, które może i jest skutecznie wykorzystywane w celu niwelowania skutków lub eliminacji chorób. Powyższe trzy przykłady, czyli czerw trutowy, osyp pszczeli i larwy barciaka większego są zdecydowanie mniej popularne i raczej nie znajdziemy ich na półkach w większości polskich domów. Może jednak czas na zmianę, a właściwie powrót do tego, co medycyna ludowa wie od dawna? Czas pokaże, tymczasem – smacznego! 😉

Bibliografia:

• Mniej znane produkty pszczele, B.Kędzia, E. Hołderna-Kędzia, Stróże 2017.
• Alchemia pszczół, W. A. Isidorow, Stróże 2013