Chaber bławatek

Znany z widzenia, trochę mniej ze swoich właściwości. Chaber bławatek to nieodłączny element pól i łąk, choć w przypadku tych pierwszych nie jest mile widziany. W wyniku stosowania zwalczających go herbicydów niektóre populacje tego gatunku uodporniły się na ich działanie. Chaber bławatek to niepozorna roślina – dla pszczół kusząca, dla człowieka lecznicza.

Chaber bławatek — biologia i ekologia

Gatunek ten występuje w Azji i w Europie, w Polsce jest pospolitym chwastem pól uprawnych, który szczególnie upodobał sobie zboża ozime — zwłaszcza żyto. Łodyga rośliny jest cienka i długa, liście równowąskolancetowate, szarozielone, na których tle kwiaty są doskonale widoczne. Kwiatostany chabra bławatka składają się z kwiatów brzeżnych — dużych, lejkowatych i bezpłciowych — oraz kwiatów wewnętrznych — małych, rurkowatych i obupłciowych. Owocem jest niełupka z puchem kielichowym. Chaber bławatek jest rośliną roczną lub dwuletnią z rodziny astrowatych. Teoretycznie, kwitnie od końca maja do żniw, jednak jest listopad, a na polu obok mojego domu jest ich nadal całkiem sporo.

Chaber bławatek — kwiatostany, kwiaty i nektar

Poza dwoma rodzajami kwiatów roślina ta ma jeszcze jedną ciekawą cechę — nektarniki pozakwiatowe. Znajdują się na listkach okrywy koszyczka kwiatowego, w początkowym okresie kwitnienia czynne są te, położone na najwyższym okółku listków okrywy. Po przekwitnięciu czynne są nektarniki środkowego okółka, w najgrubszym miejscu koszyczka. Zbierający się w tych miejscach nektar jest dobrze widoczny w postaci kropli, z których korzystają zarówno pszczoły, jak i mrówki.

Nektar z kwiatów jest dla pszczół łatwo dostępny i całości wypełnia rurkę korony (o długości około 5 mm).

Wydajność miodowa chabra bławatka:

• w zbożu do 120 kg/ha,
• w zwartym łanie do 350 kg/ha.

Miód z chabra bławatka w stanie płynnym ma kolor żółto-bursztynowy z zielonym odcieniem, a po skrystalizowaniu, żółty. Miód z tych roślin charakteryzuje się migdałowym aromatem i lekką goryczką.

Chaber bławatek jest również rośliną pyłkodajną z wydajnością pyłkową około 60 kg/ha. Obnóża pyłkowe formowane przez pszczoły mają białawy kolor.

Surowiec zielarski — chaber bławatek w nieoczywistym wydaniu

Surowcem wykorzystywanym do celów leczniczych są kwiaty zbierane w czerwcu w suche, słoneczne dni i odparowaniu rosy. Zbiera się całe koszyczki, po czym wyskubuje kwiaty brzeżne i szybko suszy w temperaturze 35 stopni C. Ważne, aby kwiaty nie straciły koloru. Przechowuje się je w szczelnych, nieprzezroczystych opakowaniach.

Wewnętrznie, napar z kwiatów chabra bławatka działa przeciwzapalnie i moczopędnie, dlatego stosuje się go w chorobach nerek połączonych ze skąpym wydalaniem moczu. Napar ma też lekkie działanie żółciopędne.

Zewnętrznie, napar z kwiatów chabra bławatka stosuje się do przemywania zmęczonych oczu, w stanach zapalnych spojówek oraz do przemywania skóry głowy przy łupieżu.

Niebieskie kwiaty doskonale prezentują się jako dekoracja sałatek i innych dań oraz jako ciekawy kolorystyczny akcent deserów czy tortów.

Pyłek chabra bławatka pod mikroskopem