Pszczoła afrykańska (9 RAS – łączy je agresja?)
Pszczoła afrykańska budzi powszechne obawy. Nagłówki na wielu portalach określający ją jako „pszczoła-zabójca” nie pomagają tworzyć tym owadom pozytywnego wizerunku. Choć nasze rodzime rasy cechuje zupełnie inny charakter, negatywny PR przylega również do nich. Czym jest pszczoła afrykańska i czy należy się jej bać?
Spis treści:
- Pszczoła afrykańska – czyli jaka?
1.1. Pszczoła afrykańska – rasy - Pszczoła afrykańska – cechy
2.1. Pszczoły egipskie (Apis mellifera lamarckii)
2.2. Pszczoły jemeńskie stepowe (Apis mellifera jementica)
2.3. Pszczoły wschodnioafrykańskiego wybrzeża (Apis mellifera litorea)
2.4. Pszczoły Wyżyny Afrykańskiej (Apis mellifera scutelatta)
2.5. Wschodnioafrykańskie pszczoły górskie (Apis mellifera monticola)
Sprawdź także:
Pszczoła afrykańska – czyli jaka?
Pszczoła afrykańska to nazwa określająca zwyczajowo pszczołę afrykańską właściwą, choć może odnosić się także do innych pszczół w Afryce. Charakteryzują się kilkoma wspólnymi cechami, choć są grupą bardzo różnorodną. Obejmuje ona 9 ras, które łączy głównie pochodzenie. Aktualnie pszczoły te kojarzą się przede wszystkim z agresją, czy słusznie?
Pszczoła afrykańska – rasy
Na pierwszy rzut oka pszczoły wyglądają podobnie. Różnice w ich wyglądzie odnoszą się przede wszystkim do ubarwienia segmentów odwłoka. Mówiąc o pszczołach afrykańskich, można mieć na myśli kilka ras, które występują na terenie Afryki. A są nimi:
- Apis mellifera lamarckii = Apis mellifera fasciata – pszczoły egipskie,
- Apis mellifera jementica – pszczoły jemeńskie stepowe (lub arabskie),
- Apis mellifera litorea – pszczoły wschodnioafrykańskiego wybrzeża,
- Apis mellifera scutelatta – pszczoły Wyżyny Afrykańskiej,
- Apis mellifera monticola – wschodnioafrykańskie pszczoły górskie.
Pszczoła afrykańska – cechy
Cechy przypisywane pszczołom afrykańskim wynikają z wielu przystosowań środowiskowych. Klimat panujący w Afryce wymagał od owadów zastosowania zupełnie innych (z naszego punktu widzenia) sposobów gniazdowania, zachowania i koegzystencji z innymi gatunkami. Szczególnie cechy związane z tym ostatnim budzą sporą trwogę. Nic dziwnego, użądlenie pszczoły to nic przyjemnego – zwłaszcza dla osób, które jedynie sąsiadują z pasieką.
Ogólne cechy pszczół afrykańskich
- silny nastrój rojowy,
- intensywny rozwój,
- budowanie gniazd na wolnym powietrzu i w miejsca słabo chronionych,
- opuszczanie gniazd po zaniepokojeniu
- wysoki poziom agresji.
Należy dodać, że cechy te nie są charakterystyczne dla wszystkich ze wspomnianych wyżej 9 ras – szczególnie w kwestii agresji. Skąd się wzięły tzw. pszczoły mordercy z Afryki?
Zafrykanizowana pszczoła miodna powstała jako pewnego rodzaju eksperyment. Ponieważ pszczoły z Afryki były bardzo miodne, w 1956 roku pewien naukowiec – Warwick Kerr – wpadł na pomysł, aby wykorzystać je do krzyżowania z rasami hodowanymi w Brazylii. Sprowadził więc matki pszczele z Tanzanii z nadzieją, że spełnią one swoje zadanie. Niestety, mimo tego, że miodu przynosiły sporo, były bardzo agresywne. Część matek pszczeli z hodowli uciekła i zaczęła się w niekontrolowany sposób rozmnażać. Stopniowo opanowały obie Ameryki i dalsze rejony.
Skąd jednak agresja u niektórych ras pszczół afrykańskich? Jedną z teorii jest sposób pozyskiwania od nich miodu – aby go zdobyć, niszczy się całą kolonię. Na przestrzeni kolejnych pokoleń pszczoły mogły nabyć agresji, aby zwiększyć szansę na skuteczną obronę swojego gniazda.
Poza zdolnością do wyprodukowania dużej ilości miodu pszczoły te mają jeszcze jedną istotną cechę. Ich zachowania higieniczne sprawiają, że są bardzo odporne na chorobę znaną jako warroza.
Sprawdź: na co chorują pszczoły?
Pszczoły egipskie (Apis mellifera lamarckii):
- kolorowo ubarwione – pierwsze segmenty odwłoka żółtopomarańczowe o obrzeżach pokrytych białymi włoskami,
- bardzo rojliwe,
- odciągają wiele mateczników (nawet 400),
- spokojne, mało agresywne,
- długość języczka: 6,17 mm.
Pszczoły jemeńskie stepowe (Apis mellifera jementica):
- jasno ubarwione,
- łagodne,
- pobudliwe,
- długość języczka: 5,39 mm.
Pszczoły wschodnioafrykańskiego wybrzeża (Apis mellifera litorea):
- największe z afrykańskich pszczół,
- żółte pasy,
- rojliwe,
- agresywne,
- długość języczka: 5,79 mm.
Pszczoły Wyżyny Afrykańskiej (Apis mellifera scutelatta):
- ubarwienie żółtawe,
- żywotne,
- bardzo rojliwe,
- chętnie migrują w poszukiwaniu pożytku,
- bardzo agresywne,
- długość języczka: 5,86 mm.
Wschodnioafrykańskie pszczoły górskie (Apis mellifera monticola):
- ciemne ubarwienie,
- mało rojliwa,
- łagodna,
- długość języczka: 6,06 mm.
Rozprzestrzenianie się pszczoły zafrykanizowanej jest zagrożeniem, którego nie da się lekceważyć. Pasieki położone w pobliżu zabudowań ludzkich mogą prowadzić do konfliktów. Trudno tu jednak mówić o kompromisie, ponieważ agresja u pszczół znacząco utrudnia korzystanie z ogrodu. Dlatego warto panować nad tym, aby matki pochodziły od sprawdzonych hodowców.