Fiołek wonny – aromat, zdrowie i coś dla pszczół

Spaceruję sobie po podwórku, zaglądam to tu to tam, podnoszę dawno nieruszany kawałek drewna, by zerknąć, jakie robaczki tam znajdę. Patrzę za płot na rząd zdziczałych drzew owocowych i już z daleka widzę fioletowe plamy na ciemnym zielonym tle. Odznaczają się na jeszcze nieporośniętym gruncie. W powietrzu unosi się zapach dzikiego czosnku, a paręnaście metrów dalej ostatnie płatki śnieżyczki przebiśniegu spadają na ziemię. Te fioletowe kwiaty to jedne z typowych zwiastunów wiosny – nie tylko w pasiece. Fiołek wonny – wcześniej przeze mnie nie dostrzegany, dziś spoglądam na niego z radością.

Fiołek wonny, kwiat
Nie daj się zwieść! Ten kwiat jest naprawdę mały i trudno było przygotować go do obejrzenia pod mikroskopem.

Fiołek wonny – biologia gatunku

Niewielka roślina do wysokości 10 cm z okrągłymi lub lekko jajowatymi liśćmi, pełzającymi kłączami tworzącymi ścielące się rozłogi. Kwiaty w odcieniach fioletu z silnym aromatem, zdarza się, że fiołek wonny krzyżuje się z innymi gatunkami fiołków (białym, bławatkowym, kosmatym i pagórkowym) tworząc odmiany o różnych odcieniach. Często sadzony w przydomowych ogrodach, których jest niewątpliwą ozdobą.

Kwitnienie fiołek wonny może rozpocząć już w marcu, jednak przeważnie pierwsze kwiaty pojawiają się w kwietniu, będąc jedną z pierwszych roślin miododajnych. Ostroga (służąca jako zbiornik nektaru) mająca około 4-5 mm długości nie jest dla pszczół przeszkodą, dlatego pszczoły odwiedzają te kwiaty licznie. Trudniejsze jest dla nich pokonanie ostrogi popularnych w ogrodach wielkokwiatowych bratków, dlatego częściej spotkamy na nich trzmiele.

Fiołek wonny z bliska
Niewielka zalążnia kryje się pod płatkami. Na zdjęciu widoczne pomarańczowe pylniki i jasnozielony słupek.

Fiołek na Twoje problemy

Poza pięknem i aromatem fiołek wonny ma o wiele więcej do zaoferowania. Stosowany jest do celów leczniczych w postaci kwitnącego ziela. Napar z niego otrzymywany działa wykrztuśnie i moczopędnie. W sztuce kulinarnej liście fiołka wonnego wykorzystywano jako dodatek do zup, a kwiaty były poddawane kandyzowaniu i produkcji syropu na kaszel.

Uwaga! Fiołek wonny w większych dawkach może powodować zatrucia objawiające się nudnościami, wymiotami i biegunką.

Płatek fiołka wonnego pod mikroskopem
Oto jak prezentują się wskaźniki na listkach okwiatu fiołka wonnego.
Słupek fiołka wonnego
Haczykowaty, tępo zakończony słupek.
Nasada słupka fiołka
Nasada słupka fiołka wonnego.
Nasada słupka
Nasada słupka z kolcowatymi strukturami.
Pylnik fiołka wonnego
Pylnik
Nasada pylnika
Pylnik – nasada przy pręciku.
Pyłek fiołka wonnego
Niewielkie ilości pyłku, które udało mi się zebrać. Zadanie było więc utrudnione.
Ziarna pyłku
Ziarna pyłku o charakterystycznym kształcie.
Ziarno pyłku fiołka wonnego
Ziarno pyłku fiołka wonnego